Mensen (jong en oud) blijken ambivalenter over pesten te zijn, dan je op basis van de gemiddelde reactie zou verwachten.

Bijna iedereen spreekt zich hardop uit tegen pesten. Pesters moeten gestopt worden. Maar gek genoeg hebben de meeste mensen als ze zelf in een groep/organisatie zitten waarin gepest wordt een zeker respect en begrip voor de pester en een negatief oordeel over het slachtoffer. Die moet zich weerbaarder opstellen, niet zo gek doen, normale kleren dragen, zich beter verzorgen e.a.

We willen als volwassenen dat onze kinderen zich prettig en veilig voelen. Alleen dan kunnen ze zich volledig ontplooien. Scholen spelen een essentiële rol in die ontplooiing, maar zijn anderzijds al decennia lang bij uitstek een vindplaats van pestgedrag. Slachtoffers zijn er gemakkelijk gemaakt. Slachtoffers kunnen het pesten op eigen kracht bijna nooit stoppen. Ze houden zich schuil en vertellen vaak pas later hun verhaal. Ook kinderen met pestgedrag hebben het recht om geholpen te worden daarmee te stoppen en op het rechte pad gezet te worden.

Naar aanleiding van de wake up call door de verhalen van mijn zoon ben ik mij, als trainer, opleider en therapeut steeds meer gaan verdiepen in dit probleem. Het kon toch niet waar zijn wat ik allemaal hoorde. In vier jaar tijd heb ik alle boeken en onderzoeken erover gelezen en zelf ben ik een jaar lang een dag in de week op een grote VO school geweest om onderzoek te doen naar wat er werkelijk gebeurt in de praktijk. Ik was vooral ook benieuwd naar wat normaal buiten beeld leek te blijven waardoor wij volwassenen blijkbaar onwetend zijn. Met inachtname van geheimhouding heb ik gesproken met betrokkenen, van bestuur tot conciërge en schoonmakers tot ouders en niet alleen met slachtoffers maar vooral ook met de kinderen die bekend stonden als de pesters en hun ouders en waarom die kinderen dat gedrag vertonen. Dit waren vaak onthutsende en schokkende gesprekken. Ik kon niet anders dan tot de conclusie komen dat met name het structurele pesten -alle protocollen, anti-pestprogramma’s en sociale leerprogramma’s ten spijt- vrijwel volledig onzichtbaar blijft voor de wereld van de volwassenen en niet gestopt kon worden. Juist deze destructieve vorm van pesten wordt (uiteraard) door de kinderen zo goed mogelijk buiten beeld gehouden. Deze vorm van pesten leidt een volledig eigen leven en heeft een zekere resistentie ontwikkeld tegen alle pogingen die er tegen worden ondernomen.

Helaas kwamen mijn ervaringen, opgedaan in de praktijk, sterk overeen met wat we weten uit de cijfers van wetenschappers die hier al decennialang, Nederland breed, vele onderzoeken naar hebben gedaan en daarmee goed werk hebben verricht. We weten al dertig jaar wat er aan de hand is, alle informatie ligt voor dood op de plank. Ondanks alle investeringen in tijd en geld zijn we als volwassenen tot nu toe onmachtig gebleken om met name de meest beschadigende vormen van pesten te stoppen. Het huidig aanbod van anti-pest methodes, protocollen en sociale leerprogramma’s blijkt dus niet effectief genoeg om met name het onzichtbare structurele pesten op te sporen en te stoppen. Het is dan ook bedroevend dat de geschiedenis zich maar blijft herhalen en dat elke nieuwe generatie ‘deskundigen’ weer vol goede moed en met oprechte intenties gaat doen waarvan we eigenlijk allang weten dat dat niet het verschil gaat maken omdat het steeds meer van hetzelfde is. Een oude wijsheid: ‘Als je doet wat je altijd al deed, krijg je wat je altijd al kreeg.’

Lourens de Bakker, bedenker van de M5 aanpak

Samen met een groep mensen heb ik heb een aanpak ontwikkeld waarmee het monitoren en stoppen van structureel pestgedrag mogelijk wordt en school de regie kan nemen over sociale veiligheid. In 2011 is het besluit gevallen de M5 groep daartoe op te richten en deze aanpak landelijk uit te rollen.

M5 staat voor: Melden, Meten, Maatregelen, Menselijk, Maatwerk.