Waakzame zorg instellen, uitbreiden en stapsgewijs versterken



Het natuurlijk gezag van leerkrachten en docenten neemt toe als zij dankzij de informatie in de M5 Box ook weten wat er buiten hun zicht gebeurt, zij hun invloed uitbreiden en de regie nemen op sociale veiligheid.

Leerkrachten en docenten zien de muren van het lokaal nog vaak als de grens van hun verantwoordelijkheid. De gebieden daarbuiten worden gezien als het terrein van collega's, of het territorium van leerlingen. Onderzoek naar geweld op scholen wijst uit dat de meeste geweldsincidenten plaatsvinden op plekken waar leerkrachten er niet bij zijn en er dus geen zicht op hebben en dat is niet toevallig.

 

Uit onderzoek blijkt ook dat toezicht of monitoring de meest effectieve vorm van aanwezigheid is als het gaat om het verkleinen van risicogedrag bij kinderen en jeugdigen (Fletcher, Steinberg & Williams – Wheeler 2004: Petitt et al., 2001). Het feit alleen al dat er door volwassenen actie wordt ondernomen om erachter te komen wat er speelt, versterkt het vermogen van het kind om weerstand te bieden aan de situatie.

 

Haim Omer heeft het in zijn boek ‘De Nieuwe Autoriteit’ over 'aanhoudende waakzame en omringende zorg'. Hij stelt dat waakzaamheid vooral effectief is als er oprechte zorg uit spreekt. Waakzaamheid gebaseerd op zorg is vele malen effectiever dan waakzaamheid die er op gericht is om iets te controleren.

 

Het 'aanhoudende' bij waakzame en omringende zorg, gaat erover dat de volwassene voorbereid moet zijn om zich te verzetten tegen protesten en weerstanden van het kind en mogelijk ook de ouders, zonder het uit de hand te laten lopen of toe te geven. 

 

Het 'omringende' gaat over insluiten in plaats van buitensluiten. Dus niét er vanaf proberen te komen door het weg te duwen, te isoleren, of buiten te sluiten. Wél door stapsgewijs je gebied van toezicht te vergroten en daarmee steeds meer de regie te nemen op sociale veiligheid.

 

Net zolang tot leerlingen ervaren dat de leerkracht/docent er over gaat. 


Omer geeft aan dat er waarschuwingssignalen kunnen zijn die grotere waakzaamheid noodzakelijk maken. Als die alarmsignalen er zijn, wordt het tijd om over te gaan tot het vergroten van waakzame aanwezigheid in situaties en gebieden die voor leerkrachten (wellicht onbewust) een soort  ‘verboden’ terrein zijn.

 

Omer geeft ook aan dat kinderen school moeten gaan ervaren als de plek waar volwassenen altijd aanwezig zijn, hetzij op de voorgrond, hetzij op de achtergrond. Dat de leerkracht degene is die de gedragsregels bepaalt. Hij geeft aan dat als de leerkracht dat niet doet, de pestkoppen in het gat springen en de meerderheid hun wil opleggen, waarbij ze de twijfelaars met zich meeslepen.

 

Het gezag van leerkrachten neemt toe als zij kiezen voor aanhoudende waakzame en omringende zorg en gezamenlijk hun toezicht en gebied van invloed uitbreiden, versterken en de regie nemen over sociale veiligheid. Het wordt dan beter mogelijk om sociaal onwenselijk gedrag, dat eerder nog onopgemerkt bleef, te begrenzen.